กลับมาพบกันอีกครั้งในภาคต่อ การวิเคราะห์โครงงานในกลุ่มโรงกลั่นและปิโตรเคมี จากประสบการณ์การทำงานในกลุ่มนิคมอุตสาหกรรมระยอง
เราได้รู้จักบริษัทที่ทำงานในกลุ่มนี้ได้แก่ ปตท. PTT และเครือ ได้แก่ PTTAR และPTTCH ปัจจุบันรวมกิจการเป็น PTTGC นอกจากนั้นก็จะมี IRPC เดิมเป็นของ TPI ถูกยึดอำนาจจาก ปตท.ที่ถือหุ้นใหญ่
และมีบริษัท เครือซีเมนต์ไทย ปูนใหญ่ SCG มีเครือกลุ่ม ได้แก่ SCC,SCCC นอกจากนั้นยังมีอีกหลายบริษัทในนิคมอุตสาหกรรม เช่น VNT วินีไทย IVL อินโดรามา TOP ไทยออยล์ TPIPL ทีพีไอโพลีน เป็นต้น
รายชื่อบริษัทในกลุ่มนี้มีมากมาย แตกเป็นบริษัทเล็กบริษัทน้อยมากมาย แต่บริษัทหลักที่จะว่าเป็นมหาอำนาจในเครือนิคมระยองจะมีก็แต่ 2 บริษัทนี้เท่านั้น คือ ปตท. และ ปูนซีเมนต์ไทย ซึ่งดูแลกิจการบริษัทในเครือตั้งแต่
โรงไฟฟ้า โรงกลั่น ปิโตรเคมี และท่าเรือน้ำมันขนส่งเชื้อเพลิงต่างๆ ไม่เว้นแม้แต่การผลิตสารตั้งต้นวัสดุกลุ่มพลาสติกอีกด้วย
ระหว่างที่ผมกำลังพิมพ์บทความนี้ เป็นช่วงเปลี่ยนโครงการใหม่จากที่ทำในนิคมอุตสาหกรรมระยองจากโรงกลั่นและปิโตรเคมี ได้เปลี่ยนรูปแบบงานจากทำโรงไฟฟ้าจากระบบท่อในหม้อต้มไอน้ำและกระบวนการ
ไปเป็นองค์ประกอบระบบท่อน้ำเลี้ยงหม้อต้มไอน้ำ คือ Water Treatment Piping ซึ่งจะจ่ายจากอาคารน้ำบำบัด มีท่อหลักได้แก่ Raw water,Service water,Demins water, Waste Water,Cooling Water เป็นต้น ซึ่งเป็นส่วนสำคัญ
ที่จะทำให้ระบบหม้อต้มไอน้ำทำงานได้ดี หากขาดน้ำเลี้ยงเหล่านี้ก็จะทำงานไม่ได้เลย ถือว่าผมมีโอกาสที่ดีได้สัมผัสงานในหลายๆส่วนมีประสบการณ์ที่สำคัญมาถ่ายทอดเล่าสู่กันอ่านต่อไปนะครับ
กลับมาเรื่องกลุ่มโรงกลั่นและปิโตรเคมีกันดีกว่า จะว่าไปแล้วระบบกลุ่มนี้ก็มีโรงหม้อต้มไอน้ำอยู่ส่วนหนึ่งแต่จะต่างจากโรงไฟฟ้าที่ไม่ได้ต้องการใช้ไฟฟ้าเป็นหลักแต่ต้องการไอน้ำไปเลี้ยงระบบกระบวนการ(Process) การกลั่นและการผลิตปิโตรเคมี ไม่เว้นอุตสาหกรรมอื่นๆ พลาสติก เหล็ก ผ้า เครื่องหนัง ยาง อาหาร จำเป็นต้องใช้ไอน้ำเข้ามาใช้ในกระบวนการทั้งนั้น สำหรับหม้อต้มไอน้ำในอุตสาหกรรมกลุ่มนี้จะวิเคราะห์ได้ดังนี้
1.กระบวนการต้นทาง มีองค์ประกอบ ได้แก่
1.1 ต้นเชื้อเพลิง คือ เชื้อเพลิงในการเผาไหม้การผลิตเพื่อการผลิตปิโตรเคมี กลั่นน้ำมัน (น้ำมันดิบ ก๊าซธรรมชาติ ถ่านหิน น้ำมันเหลือใช้ต่างๆ)
1.2 วัตถุดิบ คือ ต้นทุนการผลิต ที่นำมาใช้ ได้แก่ น้ำมันดิบ ก๊าซธรรมชาติ วัตถุต้นเชื้อการผลิต (กระบวนการนี้จะอาศัยต้นเชื้อเพลิงมาเผาไหม้หรือถ่ายพลังความร้อนให้วัตถุดิบให้เปลี่ยนสถานะและรูปร่างให้เป็นไปตามต้องการ)
1.3 น้ำเลี้ยง คือ น้ำหล่อเลี้ยงระบบ ได้แก่ ไอน้ำ น้ำหล่อเย็น ลมเย็นก็ได้ มีน้ำเป็นองค์ประกอบเช่นกัน ทำให้กระบวนการทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
2.กระบวนการปลายทาง มีองค์ประกอบ ได้แก่
2.1 ผลผลิต คือ น้ำมันหรือก๊าซที่ได้จากการกลั่น หรือ ผลผลิตที่วัตถุดิบต้นทาง ไม่ว่าจะเป็นสารตั้งต้นการผลิตที่ใช้ในกระบวนการอื่นๆ ไม่ว่าจะเป็นอุตสาหกรรมเคมี พลาสติก เครื่องหนัง ยาง อาหาร บรรจุภัณฑ์ต่างๆที่ต้องการใช้
2.2 เชื้อเพลิงเหลือใช้ คือ เชื้อเพลิงที่เหลือจากกระบวนการเผาไหม้ในการผลิต
2.3 วัตถุดิบเหลือใช้ คือ ส่วนเหลือจากการผลิตไม่ต้องการใช้จากผลผลิต
2.4 น้ำเหลือใช้ คือ น้ำ หรือไอน้ำ หรือลม ที่ออกจากกระบวนการผลิตเมื่อทำหน้าที่เสร็จสิ้นแล้ว
3.1 นำกลับมาใช้ใหม่ (Recycle) คือ การนำส่วนเหลือจากข้อ 2.2 และ 2.4 มาใช้ใหม่โดยอาจจะเป็นกระบวนการเดิมหรือกระบวนการอื่น โดยผ่านการปรับปรุงประสิทธิภาพใหม่
3.2 ปรับปรุงประสิทธิภาพและการผลิตเหลือใช้ (Reperformance and Excessive Waste Production) คือ การนำส่วนเหลือจากข้อ 2.2 และ 2.3 นำมาปรับปรุงและผลิตส่วนเหลือใช้นี้ให้ได้ผลผลิตใหม่
โดยอาจจะเป็นส่วนที่จะใช้ได้ในกระบวนการอื่นๆ ต่อไปก็ได้แล้วแต่ความต้องการ
3.3 บำบัดของเสียและกลับคืนสภาพแวดล้อม (Waste Treatment and return environment) คือ การปรับปรุงส่วนของเหลือใช้ที่ไม่ต้องการจากข้อ 3.1 และ 3.2 แล้วนำมาบำบัดหรือกำจัดทิ้งโดยไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
(อาจจะมีผลกระทบบ้างแต่เพียงส่วนน้อยนิดไม่อาจมองเห็นได้ ในความคิดนะแต่ความเป็นจริงเค้าทำอย่างนั้นหรือไม่แล้วแต่มาตรฐานของโรงงานอุตสาหกรรม กฎหมายบังคับแต่ปฎิบัติจริงไม่ทราบครับ ไม่อาจบอกได้ดูข่าวก็รู้) แล้วส่งคืนสิ่งแวดล้อมไป เป็นน้ำ หรืออากาศ ก็รับกันไปนะ ถามคนที่แถวนิคมอุตสาหกรรมก็รู้ว่าเป็นอย่างไร สุขภาพแข็งแรงทุกคนจริงมั้ย ความเจริญดีจริงและแต่สิ่งแวดล้อมดีมั้ย? คิดเอาเองนะ
จากที่อธิบายข้างต้นเป็นหลักการเบื้องต้นของกระบวนการผลิต แต่ในรายละเอียดของแต่ละอุตสาหกรรมต่างๆ คงต้องเข้าไปเจาะลึกอีกทีว่าการผลิตที่ใช้มีอะไรบ้าง
สำหรับอุตสาหกรรมโรงกลั่นและปิโตรเคมี จะมีในส่วนหลักแค่นี้ แต่ยังมีองค์ประกอบปลีกย่อยอีกมากมาย อธิบายค่อนข้างยาว หากสนใจ ก็เข้าไปดูในส่วนของเว็บ ปตท. PTT ถามพี่กูเกิ้ลได้ แล้วไปดูในส่วนของ ผลิตภัณฑ์ และกิจการในเครือได้
เว็บ ซีเมนต์ไทย SCG ก็เหมือนกันนะ ทั้งสองบริษัทต่างก็มีโรงไฟฟ้าผลิตในเครืออุตสาหกรรมซึ่งได้ใช้ไอน้ำจากโรงไฟฟ้านี้แหละมาใช้ในกระบวนการผลิตอีกด้วย
แหมเล่ามายังไม่กระจ่างชัดก็จบซะแล้ว ติดตามต่อไปละกันนะ ในภาคต่อ กับกลุ่มโรงปูนซีเมนต์และกระดาษ แถมท้ายด้วยกลุ่มโรงสีข้าวและน้ำตาล เพิ่มอีกด้วยโรงน้ำมันพืชถั่วเหลืองและปาล์ม
BY ลูกพ่อขุนราม ศิษย์พระจอม
